Seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer
Het voorjaar en de zomer van 2022 hebben velen van ons de gelegenheid geboden om weer meer tijd fysiek in onze bedrijven door te brengen. Al is het maar gedeeltelijk, want de tijd en de werkmodellen zijn blijvend veranderd en de mogelijkheden voor een home-office worden nog steeds gehandhaafd. Echter teamvergaderingen, personeelsbijeenkomsten, opleidingen, vergaderingen met collega's, enz. kunnen tenminste weer face to face plaatsvinden. Dit zorgt voor euforie: na twee jaar virtueel isolement kunnen we elkaar eindelijk weer zien, ontmoeten en nauwere contacten leggen dan op digitale wijze mogelijk is. Bedrijfsfeesten, feestjes met collega's en de gezamenlijke lunch worden nu ingehaald.
Maar de pandemie en de beperkingen veranderden ook het gedrag van de mensen. Een groot deel van de bevolking werd gedwongen een lange periode in een beperkte ruimte en met beperkte persoonlijke en sociale contacten door te brengen. Terwijl veel werkgevers zich aanvankelijk zorgen maakten over gezinnen vanwege de dubbele belasting van thuiswerk en thuisonderwijs, vertellen bedrijven ons nu dat het vooral jongere alleenstaande collega's zijn die (zonder partners/gezinnen) ronduit "eenzaam" zijn geworden en bij wie de laatste jaren duidelijke mentale sporen zijn achtergelaten.
Een veranderde samenleving
Enkele weken geleden hebben wij reeds gemeld dat als mogelijk gevolg van de pandemie de neiging, en bereidheid tot het gebruiken van geweld bij sommige mensen is toegenomen. Samen met VfL Bochum hadden wij gegevens en feiten uit de hele wereld verzameld en geanalyseerd en een prognose opgesteld.. van soortgelijke ontwikkelingen bij evenementen zoals het Formule 1 evenement in Zandvoort afgelopen weekend, meldt de Nederlandse pers.
Daarnaast hebben verschillende bedrijven van verschillende grootte en uit verschillende sectoren ons onlangs op de hoogte gesteld van een andere ontwikkeling die ons zo relevant lijkt dat wij die hier vandaag met u willen delen: Ongewenst opdringerig gedrag komt steeds vaker voor tussen collega's.
Grenzen die tot voor kort algemeen geaccepteerd leken worden door sommige collega's nu voor een deel duidelijk overschreden. Zo bereiken ons momenteel via onze anonieme Whistleblower- & Zorg -Telefoonnummer +49 234 9041836-60 und E-Mail-Adres report@risk-prevention-systems.com steeds vaker berichten van overlast binnen de werksfeer van zowel verbale als lichamelijke aard. Dit begint met insinuerende opmerkingen en "grapjes", maar ook opdringerige of eenzijdige of dubbelzinnige opmerkingen en gaat helemaal tot ongewenste aanrakingen en het aanraken van gevoelige lichaamsdelen of openlijke pogingen tot seksuele handelingen. Wat zij gemeen hebben is dat zij ongewenst zijn door de betrokkenen, als vernederend worden ervaren en als een eenzijdige overschrijding van grenzen worden ervaren. Een compilatie van wat onder seksuele intimidatie wordt verstaan en waar de grens tussen "flirten" en intimidatie ligt, is opgesteld door de Federale Anti-Discriminatie Agentschap gebundeld in een brochure.
Daarnaast zijn wij benaderd door verschillende bedrijven die soortgelijke ontwikkelingen in hun personeelsbestand zien en ons hebben gevraagd om ondersteuning te verlenen bij het opbouwen van preventiemaatregelen..
Risico's op alle niveaus correct waarnemen
Vaak gaat het hierbij om incidenten die kunnen worden gecategoriseerd als de befaamde "stap te ver" en - zeer problematisch voor de betrokkenen - door collega's, maar ook door vertrouwenspersonen, niet als zodanig worden ervaren. De melders hebben vaak het gevoel dat zij niet serieus worden genomen of dat zij worden afgescheept met de klassieke uitvluchten. ("Ik maakte maar een grapje", "het is gewoon het plezier omdat we elkaar al twee jaar niet gezien hebben".). Zelfs collega's die in vertrouwen worden benaderd, lijken vaak niet met de nodige empathie te reageren ("oh, hij/zij is gewoon over-euforisch om hier terug te zijn", "hij/zij bedoelt dat niet persoonlijk, hij/zij moet gewoon even bijpraten, hij/zij doet dat ook bij anderen".). Betroffenen hebben vaak het gevoel dat seksuele intimidatie door hun collega's wordt gebagatelliseerd als een poging tot flirten of dat er sprake is van een klassieke omkering van de schuld ("Je hebt iets verkeerd begrepen", "Lach dan niet zo vaak naar hem/haar".).
De getroffenen melden dat zij niet rechtstreeks contact willen opnemen met iemand in het bedrijf, deels omdat interne contactpunten niet ver genoeg van hun collega's verwijderd worden geacht. Evenzo ervaren sommige mensen dat informatie niet vertrouwelijk wordt behandeld en in het roddelcircuit van het bedrijf terechtkomt. De betrokkenen melden ook dat uit angst voor roddel en reputatieschade incidenten worden verzwegen of, in het ergste geval, door de vingers gezien.
Met andere woorden, de euforie van het personeel om na een lange periode fysiek terug te kunnen keren in de sociale structuur van het bedrijf en zich "losjes, gemakkelijk en bevrijd van isolement" te kunnen vermaken en dollen met collega's lijkt te worden tegengegaan door het gevaar dat belangrijke (zowel verbale als fysieke) afstanden en regels van decorum niet meer in acht worden genomen.
Schade niet alleen voor de getroffenen, maar ook voor de bedrijven
De betrokkenen melden ons dat zij de indruk hebben dat hun collega's, mede door het isolement van de afgelopen twee jaar, vergeten zijn hoe zij op de juiste manier moeten handelen, en dat zij nu opnieuw moeten worden gesensibiliseerd.
Dergelijke (collectieve) veranderingen en sociale tendensen, die bijvoorbeeld teweeg kunnen worden gebracht door extreme invloeden zoals een pandemie en het ontbreken van sociale interactie met andere mensen, moeten daarom meer aandacht krijgen in het risicobeheer - ook en vooral in bedrijven. De gevolgen van dergelijke grieven blijven niet beperkt tot het persoonlijke vlak van de betrokkenen (woede, verlegenheid, angst, gevoelens van machteloosheid of minderwaardigheid, wantrouwen, depressie, arbeidsongeschiktheid, enz:
- Uitval van de medewerker
- Verlies van medewerkers
- Onrust, wantrouwen, verlies aan vertrouwen binnen het team en tussen team en management
- Negatieve invloed op de sfeer binnen het bedrijf
- Verlies van reputatie (binnen de markt)
- Mogelijke schadeclaims tegen het bedrijf
- Werk gerelateerde en strafrechtelijke consequenties voor daders en management
Adequate preventiemaatregelen en een verantwoorde aanpak van seksuele intimidatie op de werkplek spelen daarentegen een belangrijke rol in de sfeer in het bedrijf en de positionering van het bedrijf als een voorbeeldige en moderne werkgever.
Wat kunnen en moeten bedrijven specifiek doen in het geval van seksueel geweld van verbale of fysieke aard als zij dergelijk gedrag in hun personeel vermoeden of zelfs ontdekken?
In vele ondernemingen zijn reeds instanties zoals vertrouwenspersonen of klachtenbureaus opgericht. Deze functies zijn ook geschikt voor het beslechten van conflicten tussen verschillende hiërarchieën, tussen werkgevers en werknemers, of in geval van ontevredenheid over de werkmethoden van collega's, enz. Zij falen echter bij massale interpersoonlijke incidenten omdat de betrokkenen of hun kwelgeesten direct of indirect verbonden zijn met de vertrouwenspersonen binnen de onderneming. Wat ontbreekt is afstand.
Vooral in de huidige tijd van de "reünie-euforie", waarin werkgevers (terecht!) de sociale uitwisseling tussen werknemers bevorderen om de cohesie van het personeel en de identificatie met het bedrijf te versterken, zouden bedrijven ook instrumenten moeten gebruiken die gedupeerden in staat stellen zich anoniem uit te spreken. Want hoe dichter het personeel bij elkaar komt, hoe meer afstand er nodig is voor problemen.
Bovendien moet worden aangenomen dat als gevolg van de jongste geopolitieke ontwikkelingen (Oekraïne) en het daarmee gepaard gaande dreigingspotentieel voor elk individu (inflatie, energietekort, verhoogd persoonlijk faillissementsrisico voor werknemers), eventuele gedragspatronen zullen blijven toenemen en niet uit zichzelf zullen verdwijnen.
Bewustmaking van de werknemers op alle niveaus van de hiërarchie is dan ook van bijzonder belang. Dit begint met de juiste houding van het topmanagement en omvat opleiding en voorlichting van het personeel over hoe respectvol gedrag in het bedrijf eruit moet zien, met inbegrip van een concrete beschrijving van de procedure voor gevallen van seksuele intimidatie, gedragsrichtlijnen en sancties.
